In november 1919 is Hanso Idzerda de eerste ter wereld die een vooraf aangekondigde radio-uitzending verzorgt. Vanuit de Beukstraat in Den Haag gaat op donderdag 6 november om 20u00 een door de ingenieur zelf gepresenteerd programma de lucht in met marsmuziek en zang. Zo passeert ‘Turf in je ransel’ de revue. De pionier is vijf jaar actief, wanneer hij failliet gaat. Begin november 1944 speurt Idzerda in de Scheveningse Bosjes naar restanten van een neergestorte Duitse V2-raket, als de ‘moffen’ hem betrappen en standrechtelijk executeren.

Nederland had nu een publieke omroep, waarvan de deelnemers hun bestaansrecht ontleenden aan het hebben van leden. Particuliere of commerciële omroep was niet langer toegestaan. Na een reeks van experimenten, die reeds voor de Tweede Wereldoorlog waren begonnen, vond op dinsdag 2 oktober 1951 de eerste landelijke televisie-uitzending plaats onder de noemer Nederland 1. Een zender die tot 2014 zo heette. Net als bij de radio werd de zendtijd verdeeld onder de omroepzuilen. Particulier of commercieel tv-maken was uitgesloten, zelfs verboden.

Dit bracht anderen op ideeën. In de zomer van 1958 ging voor de kust van Denemarken, niet ver van de plaats waar later de beroemde brug werd gebouwd die steeds opduikt in Scandinavische televisieseries, een piepklein scheepje voor anker. Op 2 augustus startten vanaf de boot, de Cheeta, de uitzendingen van Radio Mercur. Daarmee was het monopolie van de Deense staatsomroep DR doorbroken.

In de periode 1964/1968 ging het in Engeland vervolgens helemaal los, met op het hoogtepunt een klein dozijn vrije zenders vanaf de open zee. Vooral Radio Caroline en Radio London, vanaf schepen in de monding van de Theems, waren ook in Nederland mateloos populair tot wetgeving hen nekte.

De REM-wet gold voor constructies op de zeebodem en Radio Veronica, vanaf een schip voor Scheveningen, werd voorlopig met rust gelaten. Uit de REM onstond de TROS. Tevens leidden de uitzendingen van de televisiepiraat ertoe dat de STER werd opgericht en de publieke omroep voortaan reclame ging uitzenden. Vanaf 1991 ook op zondag (!).

Die omroepen waren niet zelden kweekvijvers van talent. Zo schopte Bredanaar Peter van der Vorst het in 2019 tot programmadirecteur bij RTL, na de Bredase ziekenomroep Studio Audio als leerschool te hebben gehad. Ferry de Groot, Leo van der Goot, Hans Hoogendoorn en Nico Steenbergen werkten bij zeezender Radio Noordzee, na bij ziekenomroep Radio Lucas in Amsterdam de kneepjes van het vak te hebben geleerd.

Zakelijke conflicten tussen de directies van Radio Veronica en Radio Noordzee luidden in 1971 in feite het einde van de zeezenders voor onze kust in. Veronica had fors meegeïnvesteerd in Noordzee en eiste dat het zendschip vertrok naar andere oorden. Toen Noordzee daaraan geen gevolg gaf en juist op Nederland gerichte programma’s ging uitzenden, was voor Veronica de maat vol. Op zaterdag 15 mei 1971 werd brand gesticht op de Mebo II van de concurrent. De daders werden al snel gearresteerd evenals twee directieleden van Veronica, die als opdrachtgevers werden berecht.

Haar zendschip Mi Amigo werd in de laatste augustusdagen van 1974 opnieuw verankerd in de Theemsmonding, waar het op 20 maart 1980 zou zinken. Radio Mi Amigo, vernoemd naar de boot, was op 1 januari 1974 aan boord gekomen, vulde de zendtijd overdag en bleef ook in de lucht. Programma’s opnemen in landstudio’s, waaronder in Breda boven muziekhandel Spronk in de Wilhelminastraat, was er nu niet meer bij. Radio werd voortaan gemaakt op volle zee of eerst opgenomen in het Spaanse Playa de Aro.

Veronica was intussen aan land gekomen, profileerde zich als underdog en wist het in die rol te schoppen tot grootste publieke omroep van het land. Ook de andere ex-piraat in het bestel, de TROS, boerde goed. Op Hilversum III waren de TROS-donderdag en Veronica-vrijdag de best beluisterde dagen. Ook Frits Spits deed het goed met z’n Avondspits. Maar dat was dan ook het enige programma van Hilversum III dat elke dag op dezelfde tijd werd uitgezonden. Bij gebrek aan concurrentie was het makkelijk scoren.

Meer leden betekende meer zendtijd en aandeel van het kijk- en luistergeld, dat ook nog bestond. Had je een radio of tv, dan moest je dokken. Anders kon je beboet worden, zelfs als je alleen maar naar Radio Mi Amigo luisterde. De opbrengst ging naar Hilversum en niet naar Spanje. Al in de jaren dertig werd er gedacht aan het invoeren van een omroepbijdrage. De zuilen vreesden echter dat een dergelijke heffing afbreuk zou aan hun onafhankelijkheid en leefden liever van de contributies van de leden van hun verenigingen.